Opis

Książka została poświęcona jednemu z aspektów swobodnego przepływu towarów pomiędzy państwami członkowskimi, o którym mowa w art. 28 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W świetle przyjętej przez Trybunał Sprawiedliwości wykładni tego przepisu, ograniczenia swobodnego przepływu towarów mogą wynikać także ze stosowania przepisów krajowych służących regulacji działalności rynkowej, w tym zasad promocji towarów. Rozważania pracy dotyczą zarówno ogólnych zasad wykładni art. 28, jak i problematyki związanej z oddziaływaniem tego przepisu na zasady promocji towarów w państwach członkowskich. Praca uwzględnia w sposób wyczerpujący niezwykle bogate orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Przedstawiono w niej również kolizyjnoprawne aspekty stosowania art. 28. Z uwagi na bliską perspektywę przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej, przedstawiona problematyka będzie coraz bardziej istotna także dla polskiego prawa gospodarczego
przepisów traktatu regulujących funkcjonowanie rynku wewnętrznego Wspólnoty.

Inpost 10 pln
Wrocław Gratis.

Europejskie prawo wspólnotowe jest autonomicznym systemem prawnym, różnym zarówno od prawa międzynarodowego, jak i od systemów prawnych państw członkowskich. Obejmuje ono traktaty ustanawiające wszystkie trzy Wspólnoty, wraz z traktatami zmieniającymi, oraz prawo tworzone przez instytucje wspólnotowe. Zarówno cały dorobek legislacyjny Wspólnot, jak i dotychczasowa judykatura Trybunału składają się na tak zwane acquis communautaire (dorobek wspólnotowy). Nie ulega wątpliwości, że spośród trzech Wspólnot dominujące znaczenie należy przypisać Wspólnocie Europejskiej. W praktyce więc pojęcie prawa wspólnotowego odnosi się przede wszystkim do prawa tworzonego w ramach Wspólnoty Europejskiej. Z tego względu, ilekroć w dalszej części pracy pojawi się określenie "traktat", dotyczyć ono będzie traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Podobnie, jeżeli powołany zostanie numer przepisu bez informacji o akcie prawnym, z którego pochodzi.

Obok postanowień dotyczących funkcjonowania instytucji Wspólnot, wyodrębnić należy wspólnotowe prawo materialne. Reguluje ono między innymi tworzenie wspólnego rynku, obywatelstwo europejskie, a także wiele wspólnych polityk, zarówno tych znajdujących się w ramach wyłącznych kompetencji Wspólnoty (np. polityka handlowa), jak i tych wykonywanych wspólnie z państwami członkowskimi (np. polityka socjalna). Zagadnienie będące przedmiotem monografii zawiera się w tej części prawa materialnego, która reguluje tworzenie wspólnego rynku. Wyjaśnienie tej kwestii wymaga kilku uwag terminologicznych. W przepisach traktatu występują pojęcia "wspólny rynek" (marché commun, common market) oraz "rynek wewnętrzny" (marché intérieur, internal market). To drugie pojęcie zostało zdefiniowane w art. 14 (ex 7a), wprowadzonym do traktatu przez Europejski Akt Jednolity. Przepis ten stanowi w ustępie drugim:

"Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez wewnętrznych granic, na którym swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału jest zapewniony zgodnie z postanowieniami niniejszego traktatu".

Pojęcie "wspólny rynek" występuje od samego początku obowiązywania traktatu w art. 2 (ex 2) oraz w art. 3 (ex 3) ust. 1 pkt c. Zgodnie z tymi przepisami, ustanowienie wspólnego rynku jest podstawowym zadaniem Wspólnoty.

Porównując oba pojęcia zauważyć wypada, iż z jednej strony, pojęcie rynku wewnętrznego wydaje się szersze, skoro art. 14 odwołuje się do "obszaru bez wewnętrznych granic". Z drugiej strony jednak, to samo pojęcie można rozumieć jako węższe od wspólnego rynku, gdyż dotyczy wyłącznie czterech podstawowych swobód wspólnotowych. Tymczasem w art. 2 znajduje się również odniesienie do polityki handlowej, reguł konkurencji i innych wspólnych polityk. Problemy terminologiczne zostały dodatkowo skomplikowane wskutek wprowadzenia terminu "rynek jednolity" (marché unique, single market), które występuje w wielu oficjalnych dokumentach sporządzanych przez instytucje wspólnotowe.

Wydaje się, że wszystkie trzy pojęcia należy potraktować jako synonimy. Nie ulega wątpliwości, że integracja gospodarcza w ramach Wspólnoty Europejskiej polega na stopniowej eliminacji granic wewnętrznych. Środkiem służącym temu celowi nie może być wyłącznie zapewnienie swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, lecz również prawidłowe funkcjonowanie wspólnych polityk, o których mowa w art. 3 traktatu.

Tworzenie rynku wewnętrznego Wspólnoty Europejskiej oparte jest na dwóch metodach działań integracyjnych: integracji pozytywnej oraz integracji negatywnej. Pierwsza metoda związana jest z ingerencją ustawodawcy wspólnotowego, który na podstawie przyznanej w traktacie kompetencji może podejmować działania zmierzające do harmonizacji, unifikacji lub koordynacji przepisów obowiązujących w państwach członkowskich. Integracja negatywna natomiast opiera się na przepisach traktatu, które zakazują państwom członkowskim utrzymywania w mocy lub ustanawiania środków ograniczających jakąkolwiek z podstawowych swobód wspólnotowych. Ograniczeń w swobodnym przepływie towarów zakazują art. 25 (ex 12), 28 (ex 30), 29 (ex 34), 31 (ex 37) oraz 90 (ex 95). W odniesieniu do swobodnego przepływu pracowników jest to przede wszystkim art. 39 (ex 48). Natomiast w zakresie swobody zakładania przedsiębiorstw oraz swobody świadczenia usług kwestie te regulują odpowiednio art. 43 (ex 52) oraz art. 49 (ex 59). Zagadnienie to najlepiej zilustrować przykładem. Wyobraźmy sobie, że przepisy w jednym z państw członkowskich dopuszczają wprowadzanie na rynek margaryny wyłącznie w opakowaniach sześciokątnych. Regulacja taka powoduje utrudnienie w swobodnym przepływie towarów, albowiem towar legalnie sprzedawany w innym państwie członkowskim nie może zostać wprowadzony na rynek bez konieczności zmiany opakowania. Zastosowanie modelu integracji pozytywnej polegałoby w tym przypadku na ujednoliceniu przepisów określających opakowanie margaryny we wszystkich państwach członkowskich. O integracji negatywnej można by mówić wówczas, gdyby przedmiotowa regulacja krajowa okazała się sprzeczna z przepisami traktatu o swobodnym przepływie towarów.

Wymieniony w tytule monografii art. 28 służy zapewnieniu swobodnego przepływu towarów pomiędzy państwami członkowskimi, wykorzystując w tym celu negatywną metodę integracji. Podobny charakter mają przepisy art. 23 i 25, które zakazują stosowania ceł i opłat o skutku podobnym, oraz art. 90, który zakazuje wprowadzania dyskryminujących lub protekcjonistycznych podatków wewnętrznych. Treść art. 28 jest następująca:

"Ograniczenia ilościowe w imporcie oraz wszelkie środki wywierające podobny skutek są zakazane pomiędzy Państwami Członkowskimi".

Identyczne sformułowanie w odniesieniu do ograniczeń w eksporcie zawarte jest w art. 29. Z kolei art. 30 definiuje możliwe odstępstwa od zakazów przewidzianych w dwóch poprzednich artykułach:

"Postanowienia artykułów 28 i 29 nie wyłączają możliwości ustanowienia zakazów lub ograniczeń przywozu, wywozu lub tranzytu, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochroną zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt lub ochroną roślin, ochroną majątku narodowego posiadającego wartość artystyczną, historyczną lub archeologiczną lub też ochroną własności przemysłowej i handlowej. Powyższe zakazy i ograniczenia nie mogą jednak stanowić środków samowolnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczania handlu pomiędzy Państwami Członkowskimi".

Określenie, czym są "ograniczenia ilościowe", jest o tyle łatwe, iż z samego celu takich regulacji wynika w sposób jednoznaczny, że dotyczą wymiany towarowej pomiędzy państwami. Zasadniczym problemem dotyczącym wykładni art. 28 jest zatem zdefiniowanie pojęcia "środek o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych w imporcie". Częstokroć przepisy państw członkowskich, które służą ogólnie pojętej regulacji działalności rynkowej, mogą powodować istotne utrudnienia w imporcie towarów z innych państw członkowskich. Wystarczy w tym miejscu przywołać podany już powyżej przykład przepisów dopuszczających sprzedaż margaryny wyłącznie w opakowaniach sześciokątnych.

Celem dalszych rozważań nie jest analiza wszelkich przepisów państw członkowskich pod względem ich zgodności z art. 28. W tym zakresie rozważania zostały ograniczone do zagadnień związanych z promocją towarów. Wyodrębnienie takiej kategorii spośród innych regulacji krajowych stanowiących potencjalne ograniczenie swobodnego przepływu towarów wymaga kilku słów wyjaśnienia.

Przepisy określające zasady promocji towarów stanowią najbardziej typowy przykład regulacji krajowych, które służą celom niezwiązanym z importem, a pomimo tego, m